Kết quả giải ngân của các địa phương chưa cao

Phát biểu khai mạc hội nghị, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại Trương Hùng Long cho biết, tại Chỉ thị số 08/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm đẩy mạnh phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công, 03 Chương trình mục tiêu quốc gia năm 2023, thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đã đặt ra mục tiêu là phấn đấu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước năm 2023 trên 95% kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao.

Ông Trương Hùng Long nhấn mạnh, để triển khai nhiệm vụ này, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã chỉ đạo toàn Ngành thực hiện đồng bộ các biện pháp để đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn đầu tư công, trong đó bao gồm cả vốn vay nước ngoài như: có công văn gửi các Bộ, các cơ quan ngang Bộ, các cơ quan trực thuộc Trung ương, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị các cơ quan này chỉ đạo các Chủ dự án trực thuộc khẩn trương phân bổ, nhập dự toán TABMIS, rà soát, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn vay nước ngoài thuộc kế hoạch vốn 2023.

Trình bày báo cáo về tình hình giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của các địa phương, ông Hoàng Hải - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại cho biết, năm 2023, các địa phương được giao tổng kế hoạch vốn là 34.512,5 tỷ đồng, trong đó vốn bổ sung có mục tiêu của ngân sách trung ương là 16.117,7 tỷ đồng (50/63 địa phương), vốn vay lại là 18.394,8 tỷ đồng (57/63 địa phương).

Kết quả giải ngân vốn nước ngoài 6 tháng đầu năm 2023 (tính đến ngày 27/6/2023) của các địa phương vẫn thấp, chỉ đạt 7,6% kế hoạch vốn năm 2023 được giao (tính cho cả kế hoạch vốn cấp phát và vay lại). Mới có 8/50 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên 15%, 13/50 địa phương chưa giải ngân vốn ngân sách trung ương cấp phát bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương.

Bên cạnh đó, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại Hoàng Hải cho hay, qua quá trình làm việc với các địa phương, các dự án và theo dõi số liệu giải ngân của các dự án, các vướng mắc chủ yếu liên quan đến điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, gia hạn giải ngân, gia hạn thời gian thực hiện, sử dụng vốn dư. Các dự án thuộc nhóm này phải thực hiện điều chỉnh chủ trương đầu tư, gia hạn thực hiện, gia hạn giải ngân hoặc đang làm thủ tục sử dụng vốn dư. Nguyên nhân chính các dự án phải xin gia hạn thời gian thực hiện, thời gian giải ngân là do các công tác triển khai dự án chậm trễ và chưa kịp thời xử lý các vướng mắc phát sinh.

Đồng thời, ông Hoàng Hải có đề cập đến những vướng mắc trong công tác triển khai thực hiện và giải ngân, bao gồm: vướng mắc trong khâu đấu thầu hoặc hợp đồng thương mại; giải phóng mặt bằng; điều chỉnh thiết kế; biến động giá nguyên vật liệu, khó huy động nhân công… Ngoài ra, còn một số vướng mắc về thể chế chính sách.

Các địa phương cam kết sẽ nỗ lực giải ngân đạt 100% kế hoạch

Phát biểu tại hội nghị, đại diện TP. Hà Nội cho biết, tỷ lệ giải ngân vốn ODA của TP. Hà Nội không quá thấp nhưng cũng chưa đạt được mức kỳ vọng. Kế hoạch vốn được giao năm 2023 cho 5 dự án ODA của TP. Hà Nội là 3.371.421 triệu đồng. Trong đó, vốn ODA cấp phát là 2.260.821 triệu đồng; vốn ODA cho vay lại là 1.110.000 triệu đồng.

Về giá trị giải ngân nguồn vốn nước ngoài của TP. Hà Nội, tính đến ngày 15/6/2023 đã đạt 940.813 triệu đồng, đạt 27,91%. Trong đó, vốn ODA cấp phát là 735.523 triệu đồng, đạt 32,53%; vốn ODA vay lại là 205.290 triệu đồng, đạt 18,48%.

Thông tin cụ thể về một số khó khăn, vướng mắc tác động đến tiến độ giải ngân các dự án, đại diện TP. Hà Nội cho biết, đối với dự án Tuyến đường sắt đô thị thí điểm TP. Hà Nội, đoạn Nhổn - ga Hà Nội, hiện có vướng mắc từ các năm trước vẫn kéo dài dẫn đến chậm trễ phải điều chỉnh thời gian thực hiện dự án và bổ sung chi phí của các gói thầu do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan.

Có thể kể đến khó khăn về chậm giải phóng mặt bằng và hơn hết, 4/9 gói thầu đã dừng thi công do hết thời gian thực hiện hợp đồng và không thể giải ngân; vướng mắc về quy chuẩn, tiêu chuẩn, các quy định về định mức, giá vật tư, thiết bị chuyên ngành đường sắt đô thị dẫn đến việc phê duyệt điều chỉnh thiết kế dự toán hạng mục của các gói thầu mất nhiều thời gian…

Được biết, ngày 20/4/2023, UBND Thành phố có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ chấp thuận về mặt chủ trương ứng vốn ngân sách Thành phố để thanh toán tạm cho các gói thầu nêu trên. “TP. Hà Nội nhận thức được rằng, việc ứng vốn ngân sách để thanh toán chỉ là giải pháp tình thế, những khó khăn vướng mắc chỉ được giải quyết khi hoàn tất các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án, điều chỉnh Hiệp định để làm cơ sở điều chỉnh các hợp đồng gói thầu”, đại diện TP. Hà Nội nhấn mạnh.

Do đó, đại diện TP. Hà Nội kiến nghị Bộ Tài chính hướng dẫn và hỗ trợ UBND TP. Hà Nội đẩy nhanh điều chỉnh, gia hạn các hiệp định vay của dự án này. Liên quan đến các nhà thầu tạm dừng và thanh toán cho nhà thầu, TP. Hà Nội đề nghị Bộ Tài chính cho phép thanh toán hoá đơn các gói thầu từ số dư của tài khoản đặc biệt hiện có để giảm áp lực về tài chính cho các nhà thầu, duy trì thi công thực hiện dự án.

Ngoài ra, về khó khăn đối với dự án Hệ thống xử lý nước thải Yên Xá, theo đại diện TP. Hà Nội, chất lượng dịch vụ tư vấn và các sản phẩm dịch vụ của liên danh tư vấn cung cấp còn hạn chế, ảnh hưởng đến công tác thực hiện 4 gói thầu xây lắp của dự án. Nhà thầu gói thầu số 3 và số 4 có năng lực quản lý và tài chính kém. UBND Thành phố đã thống nhất về chủ trương chấm dứt hợp đồng nhà thầu thi công gói thầu số 3 và tiếp tục nghiên cứu xử lý tương tự đối với gói thầu số 4.

Được đánh giá là một trong những tỉnh có tỷ lệ giải ngân cao, đại diện tỉnh Bình Định cho biết, Tỉnh có 4 dự án ODA, trong đó có 3 dự án đã được phân bổ và giao kế hoạch vốn với tổng kinh phí là 261 tỷ đồng. Còn 1 dự án vì hết hạn thời gian Hiệp định nên chưa thể phân giao vốn. Kết quả giải ngân 3 dự án ODA trong 6 tháng đầu năm 2023 dự kiến đạt tỷ lệ 65,5%. Trong đó, vốn cấp phát khoảng 58,7%; vốn vay lại đạt khoảng 78,09%.

Đạt được kết quả tương đối tích cực này, theo đại diện tỉnh Bình Định, ngay từ đầu năm 2023, lãnh đạo Tỉnh đã có sự chỉ đạo, đôn đốc rất quyết liệt; cùng với đó, các chủ dự án cũng rất chủ động, tích cực trong chuẩn bị các hồ sơ, thủ tục đầu tư, nhất là làm tốt công tác giải phóng mặt bằng, triển khai thi công và thủ tục thanh quyết toán tại Kho bạc Nhà nước.  

Liên quan đến các vướng mắc, đại diện Tỉnh thông tin, đối với dự án: “Cung cấp trang thiết bị y tế cho Trung tâm Y tế thành phố Quy Nhơn”, dự án sẽ được sử dụng nguồn vốn vay ưu đãi của KEXIMBANK (Hàn Quốc). Dự án này chưa triển khai được là do vướng cơ chế mua sắm vật tư, trang thiết bị y tế, khi vấn đề chưa được giải quyết thì tháng 4/2023 Hiệp định này hết hạn. Do đó, Tỉnh đã có kiến nghị gửi Bộ Tài chính quan tâm, có ý kiến cho phép điều chỉnh thời hạn Hiệp định cho đến hết năm 2025.

Tại điểm cầu tỉnh Quảng Ninh, đại diện Tỉnh này thông tin, hiện Tỉnh có 2 dự án sử dụng nguồn vốn ODA, bao gồm: Dự án thoát nước và xử lý nước thải TP. Hạ Long; Dự án hiện đại hoá ngành lâm nghiệp và tăng cường tính chống chịu vùng ven biển. Tiến độ giải ngân đối với 2 dự án này, tính đến 27/6/2023, Quảng Ninh đã giải ngân vốn ODA đạt 11,4 tỷ đồng, đạt 13,6%.

Tiếp tục gỡ vướng trong công tác chuẩn bị đầu tư và triển khai dự án

Phát biểu kết luận hội nghị, ông Trương Hùng Long cho biết, các địa phương đã có những ý kiến rất sát sao về các nội dung liên quan đến giải ngân nguồn vốn nước ngoài.

“Các kiến nghị của địa phương liên quan đến trách nhiệm của các Bộ, nhất là Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hai Bộ sẽ tiếp thu và phối hợp với các địa phương để triển khai hiệu quả. Đối với các vấn đề thuộc thẩm quyền cao hơn thì sẽ có trách nhiệm tổng hợp để báo cáo cấp có thẩm quyền. Mong 50 địa phương được giao vốn sẽ cố gắng, nỗ lực hoàn thành kế hoạch đã đề ra ”, Cục trưởng nêu.

Theo đó, Bộ Tài chính kiến nghị, các địa phương cần tiến hành rà soát, đánh giá chi tiết, cụ thể về khả năng giải ngân của từng dự án, điều chuyển kế hoạch vốn giữa các dự án chậm giải ngân sang các dự án có tiến độ giải ngân tốt, còn thiếu vốn, có văn bản đề xuất cắt, giảm, điều chuyển vốn gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính trước ngày 1/9/2022 để phối hợp thực hiện.

Đối với chương trình/dự án cần điều chỉnh chủ trương đầu tư, các địa phương báo cáo và phối hợp chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương điều chỉnh đầu tư, phối hợp với Bộ Tài chính để điều chỉnh thời hạn giải ngân, điều chỉnh phân bổ vốn theo các hiệp định vay đã ký (nếu có).

Còn các dự án có vướng mắc trong công tác chuẩn bị đầu tư và triển khai dự án, Bộ Tài chính yêu cầu các địa phương, Ban quản lý dự án có trách nhiệm khẩn trương hoàn tất các thủ tục về đầu tư, xây dựng, về di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng để triển khai thực hiện dự án; hoàn thiện các thiết kế kỹ thuật, giải quyết các khó khăn vướng mắc trong việc đấu thầu.

Các Ban quản lý dự án trung ương của các dự án Ô do các Bộ ngành làm cơ quan chủ quản cần có hướng dẫn, tập huấn về nghiệp vụ, năng lực cho các ban quản lý dự án địa phương để đảm bảo dự án được triển khai đồng bộ, hiệu quả.

Về phía Bộ Tài chính, Cục trưởng Trương Hùng Long nhấn mạnh, Bộ sẽ triển khai một số biện pháp như: Đảm bảo thời gian xử lý đơn rút vốn đúng qui định; Tiếp tục tổ chức các đoàn trực tiếp làm việc, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về đầu tư công, trong đó tập trung các dự án lớn, các địa phương được giao nhiều kế hoạch vốn; Tiếp tục trao đổi với các nhà tài trợ nhằm tháo gỡ các vướng mắc về phía nhà tài trợ (rút ngắn thời gian và đơn giản hóa thủ tục cho ý kiến không phản đối, cải thiện công tác kiểm đếm đối với các dự án giải ngân theo kết quả, rút ngắn thời gian xử lý đơn rút vốn).