Thực hiện Đề án “Tái cơ cấu DNNN, trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước giai đoạn 2011-2015”, thời gian qua đã mang lại nhiều kêt quả tích cực.

Trong giai đoạn 2011 – 2015, cả nước đã cổ phần hóa được 508 DN. Riêng năm 2016 đã cổ phần hóa 62 DN. Lũy kế trong giai đoạn 2011 - 2016, cả nước đã cổ phần hóa 570 doanh nghiệp; DNNN đã giảm mạnh số lượng, từ 1.369 DNNN năm 2011 đến năm 2016 còn 652 DNNN chủ yếu hoạt động trong các lĩnh vực then chốt, đảm bảo cân đối vĩ mô cho nền kinh tế, công ích, an ninh, quốc phòng.

Tổng hợp tình hình tài chính và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2015 của các DNNN đã được Chính phủ báo cáo Quốc hội tại Báo cáo số 428/BC-CP ngày 17/10/2016 cho thấy hầu hết các DNNN, vẫn tiếp tục duy trì ổn định hoạt động sản xuất, kinh doanh, góp phần giữ vững mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, cụ thể: Tổng tài sản của 652 doanh nghiệp là 3.043.687 tỷ đồng; Vốn chủ sở hữu là 1.376.236 tỷ đồng; Tổng doanh thu đạt 1.588.326 tỷ đồng; Lợi nhuận trước thuế đạt 161.431 tỷ đồng; Tổng số phát sinh phải nộp ngân sách nhà nước là 246.038 tỷ đồng.

Hiệu quả hoạt động của DN sau cổ phần hóa được nâng lên. Theo số liệu báo cáo của các DNNN đã cổ phần hóa giai đoạn 2011-2015, kết quả hoạt động kinh doanh của năm 2015 đều tăng hơn so với năm trước khi cổ phần hóa. Cụ thể, vốn điều lệ tăng 72%; Tổng tài sản tăng 39%; Vốn chủ sở hữu tăng 60%; Doanh thu tăng 29%; lợi nhuận trước thuế tăng 49%; nộp ngân sách tăng 27%; Thu nhập bình quân của người lao động tăng 33%.

Các DNNN sau cổ phần hóa hoạt động hiệu quả có nhiều tác động tích cực đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; Đa số các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán là các công ty cổ phần được chuyển đổi từ DNNN (khoảng 450/700 DN niêm yết).

Cơ chế, chính sách đối với DNNN được sửa đổi, bổ sung đầy đủ đồng bộ, trong đó cơ chế quản lý, giám sát DNNN ngày càng chặt chẽ hơn. Giai đoạn 2011 – 2015, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 69 Nghị định, Nghị quyết, quyết định, chỉ thị. Trong đó, có 21 văn bản về đổi mới tổ chức, quản lý đối với DNNN; 34 văn bản về sắp xếp, tái cơ cấu, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại DN; 14 điều lệ tổ chức, hoạt động của các tập đoàn, tổng công ty. Các Bộ đã ban hành 15 thông tư hướng dẫn thực hiện các cơ chế, chính sách nêu trên.

Đẩy nhanh công tác cổ phần hóa, thoái vốn DNNN

Bộ Tài chính cho biết, bên cạnh kết quả tích cực đạt được trong sắp xếp, cổ phần hoá vẫn còn một số bộ, địa phương chưa đáp ứng được yêu cầu và kế hoạch đề ra; Tỷ lệ vốn Nhà nước ở các công ty cổ phần còn cao do lượng cổ phần chào bán ra công chúng đạt thấp.

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến quá tiến trình phần hóa và thoái vốn nhà nước còn chậm là do chịu tác động từ những diễn biến bất lợi của kinh tế thế giới và khu vực, đặc biệt là giai đoạn 2011-2013, Việt Nam chịu tác động mạnh từ cuộc khủng hoảng tài chính thế giới dẫn tới sự suy giảm của thị trường tài chính, chứng khoán, do đó cũng tác động tiêu cực, giảm sức hút thị trường, làm chậm tiến độ cổ phần hóa và thoái vốn.

Đối tượng sắp xếp, cổ phần hóa trong giai đoạn 2011 - 2016 hầu hết là các DN có quy mô lớn, phạm vi hoạt động rộng, kinh doanh đa ngành nghề, tài chính phức tạp nên cần có nhiều thời gian chuẩn bị, xử lý. Mặt khác, việc thực hiện cổ phần hóa, tái cơ cấu và thoái vốn Nhà nước đối với các DN có quy mô vốn lớn cần sự tham gia của nhiều nhà đầu tư lớn, có tiềm lực tài chính và năng lực quản trị, đầu tư tốt nên cần nhiều thời gian để chuẩn bị.

Một số bộ, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước chưa chỉ đạo quyết liệt và tích cực tổ chức triển khai phương án sắp xếp, cổ phần hóa và thoái vốn. Nhận thức của một bộ phận cán bộ ở các cấp, các ngành và các DN còn chưa hiểu đúng ý nghĩa quan trọng của việc tái cơ cấu DN đối với phát triển kinh tế - xã hội; Còn tư tưởng e ngại, lo lắng về vị trí và vai trò lãnh đạo sau cổ phần hóa, vì vậy ảnh hưởng đến tiến độ cổ phần hóa, tái cơ cấu theo yêu cầu của Đề án.

Để đẩy nhanh công tác cổ phần hóa, thoái vốn DNNN trong giai đoạn tới, ngày 28/12/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 58/2016/QĐ-TTg về Tiêu chí phân loại DNNN, DN có vốn nhà nước và Danh mục DNNN thực hiện sắp xếp giai đoạn 2016 - 2020, trong đó giao trách nhiệm cụ thể cho từng Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty thực hiện cổ phần hóa các doanh nghiệp theo Danh mục doanh nghiệp nhà nước thực hiện sắp xếp giai đoạn 2016 - 2020.

Thực hiện chỉ đạo của Đảng tại Nghị quyết số 05-NQ/TW ngày 01/11/2016 và Quốc hội tại Nghị quyết số 24/2016/QH14 ngày 08/11/2016, Bộ Tài chính đã xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 707/QĐ-TTg ngày 25/5/2017 phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại DNNN, trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước giai đoạn 2016 - 2020”.

Trong đó, Thủ tướng Chính phủ giao trách nhiệm cụ thể cho từng bộ, ngành, địa phương chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc, giám sát các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước, DNNN trực thuộc xây dựng, triển khai Đề án cơ cấu lại DNNN. Đồng thời, kịp thời chỉ đạo hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý các vướng mắc trong quá trình triển khai công tác sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn. Xử lý nghiêm đối với lãnh đạo doanh nghiệp không thực hiện hoặc không hoàn thành kế hoạch cơ cấu lại DNNN đã được duyệt.

Ngoài ra, theo phân công của Chính phủ, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 126/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 về chuyển DNNN và công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do DNNN đầu tư 100% vốn điều lệ thành công ty cổ phần (thay thế các Nghị định số 59/2011/NĐ-CP ngày 18/7/2011, Nghị định số 189/2013/NĐ-CP ngày 20/11/2013 và Nghị định số 116/2015/NĐ-CP ngày 11/11/2015). Nghị định này sẽ góp phần tạo điều kiện để nâng cao hiệu quả hoạt động của DN nói chung và chuyển đổi DN 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần nói riêng trong thời gian tới.

Mặt khác, sẽ góp phần ngăn chặn thất thoát vốn và tài sản nhà nước tại DN, bám sát và đưa tinh thần Nghị quyết số 12 - NQ/TW ngày 03/6/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 5 (khóa XII) về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN vào cuộc sống, thúc đẩy thực hiện thành công kế hoạch cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước trong giai đoạn 2017-2020.