Theo Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2030 và tầm nhìn 2050, Hà Nội có 5 đô thị vệ tinh là Hòa Lạc, Sơn Tây, Xuân Mai, Phú Xuyên và Sóc Sơn.

Các đô thị vệ tinh được định hướng phát triển hoàn chỉnh đồng bộ từ hạ tầng kỹ thuật đến hạ tầng xã hội một cách độc lập và hỗ trợ, giảm tải một số chức năng cho đô thị trung tâm như: Công nghiệp, công nghệ cao, giáo dục, đào tạo, y tế, du lịch, đầu mối hạ tầng kỹ thuật diện rộng…

10 năm không nhúc nhích

Thực tế 10 năm trôi qua, các đô thị vệ tinh này vẫn còn “án binh bất động”, ngoại trừ đô thị vệ tinh Hoà Lạc đã có những khởi động xây dựng khu công nghệ cao, triển khai xây dựng khu đại học quốc gia, nhưng đến nay cũng chưa có trường đại học nào được di chuyển ra đây.

Một số kỹ sư của Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng việc chậm trễ này là do các đô thị vệ tinh không được quan tâm đầy đủ. Mặc dù được quy hoạch mở rộng, nhưng nguồn lực có hạn, tất cả vẫn tập trung vào đô thị trung tâm.

“Khi các nhà đầu tư không vào đó chính là sức hút của đô thị không có, sức sống đô thị không có, đấy là vấn đề chúng ta cần suy nghĩ”, các kỹ sư nói.

Theo kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển Đô thị Hà Nội, một nguyên nhân nữa khiến các đô thị vệ tinh “án binh bất động” là việc triển khai quy hoạch chung thành các quy hoạch chi tiết của Hà Nội còn lúng túng, vì vậy không thu hút được đầu tư.

Dân số hiện tại vùng được quy hoạch các đô thị vệ tinh mới có hơn 400.000 dân. Theo ông Nghiêm, nếu hoàn tất được các chức năng của đô thị như đã đặt ra thì chúng ta sẽ giải quyết được 1,4 triệu dân cho nội thành Hà Nội. Đồng thời, các đô thị vệ tinh cũng tạo ra quỹ đất lớn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp của Hà Nội và quốc gia.

Trước đó, khi phê duyệt quy hoạch, Thủ tướng Chính phủ cũng đã kỳ vọng kéo được các trường đại học ra các đô thị vệ tinh, giảm tải được dân số trong nội đô và một loạt các hạ tầng khác cũng sẽ đi theo.

Một hình ảnh hiện hữu là 5 đô thị vẫn nằm trên giấy, sự cựa mình chuyển động của nó theo đô thị trung tâm vẫn quá chậm, và hầu như các nhà đầu tư bất động sản ít quan tâm đến, người dân lại càng ít.

Tại kỳ họp Hội đồng nhân dân mới đây, UBND TP. Hà Nội cho biết, do nhiều yếu tố, nguyên nhân chủ quan, khách quan đặc biệt là thiếu nguồn lực phát triển như vấn đề quy hoạch xây dựng, đầu tư xây dựng hạ tầng khung, việc di chuyển các bộ, ngành, cơ sở giáo dục, đào tạo, y tế… nên việc đầu tư xây dựng, phát triển các đô thị vệ tinh nhằm giãn dân ra khỏi khu vực nội đô còn nhiều hạn chế.

Bao giờ mới triển khai?

Theo UBND TP. Hà Nội đã phê duyệt 4/5 đồ án quy hoạch chung đô thị vệ tinh: Sơn Tây, Xuân Mai, Phú Xuyên và Sóc Sơn với tổng diện tích khoảng 20.388,3 ha. Thành phố đang chỉ đạo Sở Quy hoạch Kiến trúc, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội cùng các nhà tài trợ triển khai lập các quy hoạch phân khu đô thị làm cơ sở triển khai các dự án, kêu gọi đầu tư và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của địa phương.

Để cụ thể hóa các quy hoạch chung xây dựng Thủ đô, UBND TP. Hà Nội tiếp tục chỉ đạo triển khai lập 25 đồ án quy hoạch phân khu tại Sóc Sơn (6 khu), Xuân Mai (3 khu), Phú Xuyên (3 khu) và Sơn Tây (9 khu). Mới đây, UBND TP. Hà Nội cho biết các đồ án này dự kiến sẽ trình duyệt trong giai đoạn 2019-2020.

Tại những nơi được quy hoạch là đô thị vệ tinh của Thủ đô Hà Nội, tình trạng không được phép xây dựng các công trình, nhà cửa; không được chuyển đổi phương thức sản xuất từ nhỏ lẻ sang làm ăn lớn; không được thế chấp tài sản để vay vốn làm ăn; không được đào tạo nghề cho lao động nông thôn… đang làm cho đời sống của người dân gặp rất nhiều khó khăn.

Để tạo động lực cho đô thị vệ tinh phát triển, kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm cho rằng nên đưa đô thị vệ tinh về thành phố. Cần công bố rộng rãi các đô thị vệ tinh để tạo sự hấp dẫn các nhà đầu tư.

Đồng thời, nhanh chóng hoàn thiện hệ thống giao thông kết nối đô thị trung tâm với các đô thị vệ tinh và giữa đô thị vệ tinh với các khu vực dân cư xung quanh. Bên cạnh đó, phải thu hút nguồn lực xây dựng hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật tại các đô thị vệ tinh.

Đặc biệt, thành phố cần tháo gỡ khó khăn cho người dân sinh sống trong vùng quy hoạch đô thị vệ tinh đang bị ảnh hưởng trực tiếp từ việc chậm triển khai xây dựng theo quy hoạch.

Cùng góc nhìn với ông Nghiêm, KTs Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam, cho rằng để làm được điều đó cần có các chính sách xây dựng 5 đô thị vệ tinh, trước hết là hệ thống hạ tầng, giao thông công cộng.

“Nếu không làm được điều này thì các đô thị vệ tinh chỉ nằm trên hình vẽ và những điều đã nói chỉ là khẩu hiệu”, ông Tùng nhấn mạnh.