BEPS là hành vi trốn thuế của người nộp thuế, nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng khoảng trống và những hạn chế trong chính sách thuế tại những nước nơi doanh nghiệp tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh để chuyển lợi nhuận sang những nước/vùng lãnh thổ có mức thuế suất thấp hơn hoặc bằng không.

Theo các chuyên gia tài chính quốc tế, các hoạt động này đang ngày càng trở nên phổ biến và được thiết lập thông qua hành vi chuyển giá, thương mại điện tử, vốn mỏng, hiệp định tránh đánh thuế hai lần, cơ sở thường trú hay thiên đường thuế.

Thực tiễn cho thấy BEPS là một vấn đề mang tính toàn cầu đòi hỏi phải có một giải pháp mang tính tổng thể trên cơ sở hợp tác đa phương. Khả năng ngăn chặn BEPS bằng các biện pháp đơn phương và song phương như hiện nay không khả thi do số lượng các công ty đa quốc gia ngày càng tăng, quy mô lớn và giao dịch phức tạp.

Trong bối cảnh hiện nay, BEPS đặc biệt thiết thực với các nền kinh tế đang phát triển giúp bảo vệ nguồn thu và duy trì, mở rộng cơ sở tính thuế. Thời gian qua, Việt Nam bị ảnh hưởng nguồn thu chính đáng từ hành vi trốn thuế được thể hiện rõ nhất qua chuyển giá hay các giao dịch qua biên giới trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Hiện nay, để đảm bảo các giải pháp về BEPS được triển khai hiệu lực, hiệu quả, đồng thời để tiếp tục hoàn thiện các giải pháp này trong quá trình triển khai, Tổ chức Hợp tác kinh tế và phát triển (OECD) đã thiết lập Diễn đàn hợp tác chung bao gồm các nước thành viên và không phải là thành viên của OECD và G20 cùng thực hiện triển khai Diễn đàn hợp tác chung BEPS trên phạm vi toàn cầu trong đó có các nước đang phát triển. Khi tham gia chương trình này, các nước thành viên sẽ nhận được sự hỗ trợ các tổ chức quốc tế trong việc trao đổi các thông tin liên quốc gia, bảo đảm thu hiệu quả hơn từ các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài.

Để được tham gia vào Diễn đàn này, các quốc gia và vùng lãnh thổ phải thực hiện đầy đủ các giải pháp về BEPS. Riêng đối với các nước không phải là thành viên của OECD, điều kiện tham gia là cam kết thực hiện tối thiểu 04 tiêu chuẩn, thời gian và lộ trình tùy thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh thực tế của mỗi nước để đảm bảo việc triển khai các chuẩn mực này nhất quán trên toàn cầu, tránh chồng chéo và mẫu thuẫn về chính sách giữa các nước.

Thống kê cho thấy, đối với Diễn đàn hợp tác thực hiện BEPS, có 76% thành viên APEC đã tham gia diễn đàn này. Việc tham gia Diễn đàn tạo ra các cơ hội cho các thành viên không phải là thành viên của OECD và các nước G20 được tham gia vào các nỗ lực quốc tế trong việc chống lại các hành vi trốn thuế qua biên giới. Tuy nhiên, việc tham gia Diễn đàn hợp tác thực hiện BEPS cũng sẽ cần tập trung rất nhiều nguồn lực và phụ thuộc nhiều vào các mục tiêu chính sách cũng như các quy định của mỗi nền kinh kế thành viên.

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính Việt Nam) cho biết, Việt Nam hiện đang xin chủ trương tham gia vào Diễn đàn này với cam kết thực hiện 4 tiêu chuẩn tối thiểu. Tổng cục Thuế cũng đã thành lập Ban công tác về triển khai Chương trình hành động BEPS với nhiệm vụ: Xây dựng chương trình, kế hoạch triển khai Chương trình BEPS; Nghiên cứu, rà soát đánh giá 04 tiêu chuẩn tối thiểu để tham gia Diễn đàn hợp tác chung về BEPS; Nghiên cứu, sửa đổi bổ sung hoặc kiến nghị sửa đổi bổ sung về chính sách, pháp luật liên quan đến thực hiện Chương trình BEPS; Báo cáo Thủ tướng Chính phủ về mục tiêu, lợi ích, tác động, thuận lợi và thách thức khi tham gia Diễn đàn hợp tác chung về BEPS của OECD ở cấp quốc gia sau khi lấy ý kiến các bộ/ngành liên quan.

BEPS được lựa chọn là một trong những chủ đề thảo luận ưu tiên cho năm APEC 2017. Tại Hội thảo “Triển khai thực hiện chương trình hành động BEPS trong APEC” do Bộ Tài chính tổ chức tại Nha Trang, ngày 22/02/2017 cũng đã tập trung vào việc thảo luận các khó khăn, thách thức thực hiện Bốn tiêu chuẩn tối thiểu của Diễn đàn hợp tác cùng thực hiện BEPS và tham gia Hiệp định đa phương.

Trên cơ sở nội dung trao đổi chuyên sâu tại Hội thảo này được đúc kết thành bản báo cáo ban đầu, đưa ra kiến nghị lên Hội nghị Thứ trưởng Tài chính và Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương APEC tổ chức vào ngày 23 - 24/2 về kế hoạch triển khai chủ đề ưu tiên BEPS - các tiêu chuẩn tối thiểu trong Tiến trình Bộ trưởng Tài chính APEC năm 2017.

Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu, tăng cường hợp tác và trao đổi về chủ đề BEPS – các tiêu chuẩn tối thiểu của các nền kinh tế APEC sẽ được các Bộ trưởng Tài chính APEC thông qua kiến nghị về cơ chế phối hợp hay tăng cường hợp tác và hỗ trợ kỹ thuật để thực thi Chương trình hành động BEPS trong APEC vào tháng 10/2017.