Theo Tổng cục Hải quan, 9 tháng đầu năm nay, xuất khẩu gạo của nước ta đạt 6,9 triệu tấn, kim ngạch 4,3 tỷ USD, tốc độ tăng trưởng 9 tháng so với năm 2003 tăng 23%. Xuất khẩu gạo vẫn là điểm sáng trên bức tranh kinh tế.

Tuy vậy, khi đi vào chi tiết, có thể thấy, sau khi xuất khẩu gạo đạt liên tiếp trên 1 triệu tấn/tháng trong tháng 3 và tháng 4, trong các tháng gần đây đã chững lại ở mức trên dưới 800.000 tấn/tháng.

Tính chung 9 tháng năm nay, lượng gạo xuất khẩu của cả nước đạt 6,96 triệu tấn, tăng 8,4% so với cùng kỳ năm ngoái và trị giá đạt 4,35 tỷ USD, tăng 23%.

Ngày 23/10, Công ty nhà nước của Chính phủ Indonesia, Perushaan Umum (Perum) - đơn vị được Bulog ủy quyền đã phát đi thông báo số PU-11/DP000/PD.04.01/10/2024 về hủy đấu thầu nhập khẩu gạo 2024. Thông báo viết “Căn cứ thư mời thầu số: PU-10/DP000/DP.04.01/10/2024 ngày 22/10/2024, chúng tôi xin thông báo cuộc đấu thầu đã bị hủy”.

Đây là lần thứ 9 trong năm nay, Bulog mời thầu nhập khẩu gạo quốc tế, thế nhưng ở lần này đã bị hủy bỏ.

Theo đó, cơ quan Bulog của Indonesia đã điều chỉnh nội dung ban hành đợt đấu thầu quốc tế, muốn mời thêm Ấn Độ tham gia, thay vì chỉ mua gạo từ Thái Lan, Việt Nam, Campuchia, Pakistan như các lần mời thầu trước đây.

Trong khi đó, Bộ Nông nghiệp Mỹ cũng dự báo xuất khẩu gạo năm 2025 của Ấn Độ được nâng lên và xuất khẩu gạo của Brazil, Pakistan, Thái Lan và Việt Nam được hạ thấp hơn trước.

Xuất khẩu sang Trung Quốc trong 9 tháng qua chỉ đạt 241.000 tấn (giảm tới 72% so với cùng kỳ năm trước). Nhiều năm qua, Trung Quốc vẫn giữ vị trí là một trong những thị trường lớn nhất của gạo Việt, do đó việc thị trường này giảm nhập khẩu gạo từ Việt Nam sẽ có tác động nhất định đến hoạt động xuất khẩu gạo.

Bên cạnh đó, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) thông tin, vừa qua, Ấn Độ đã gỡ bỏ lệnh xuất khẩu gạo. Với vị trí là quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, động thái này của Ấn Độ chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến giá xuất khẩu gạo của Việt Nam. Hiện các doanh nghiệp, hiệp hội đã theo dõi sát sao động thái này để không bị động.

Việc Ấn Độ nới lỏng lệnh xuất khẩu gạo đã và đang gây nên lo ngại sẽ ảnh hưởng đến doanh nghiệp gạo nước ta, tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, “chìa khóa” để hóa giải chính là “quả ngọt” từ lộ trình chuyển đổi sang gạo chất lượng cao, gạo thơm đã được các bộ, ngành, doanh nghiệp đẩy mạnh triển khai thời gian qua.

Ngành Nông nghiệp thời gian qua đang thực hiện chủ trương chuyển sang sản xuất các loại gạo chất lượng cao, gạo có tính đặc thù như gạo thơm. Qua đó, giúp Việt Nam đa dạng hóa sản phẩm, không bị “đụng hàng” với các loại gạo Ấn Độ xuất khẩu và hạn chế được khả năng bị ảnh hưởng.

Gạo cao cấp và gạo thơm hiện chiếm khoảng 50% phân khúc gạo xuất khẩu. Đây là định hướng được ngành lúa gạo đề ra trong nhiều năm nay với mục tiêu không chạy theo số lượng mà tập trung vào chất lượng nhằm tăng giá trị xuất khẩu.

Giữa tháng 10 vừa qua, hơn 1.000 tấn gạo chất lượng cao của doanh nghiệp đã được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản từ đầu tháng 10 với giá bán khoảng 800 USD/tấn. Dù đây là dòng gạo giá cao, doanh nghiệp vẫn có thể xuất khẩu thành công trong bối cảnh cạnh tranh nhờ liên kết với các hợp tác xã, hộ nông dân để bảo đảm sản phẩm đầu ra đạt tiêu chuẩn chất lượng cao.

Tập đoàn Tân Long cho biết, thời gian qua, giá một số loại gạo xuất khẩu có xu hướng giảm trước việc Ấn Độ nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu gạo, tuy vậy, tình trạng giảm chủ yếu với thấp cấp.

Đối với gạo cấp trung và cấp cao, các loại gạo thơm không bị tác động nhiều bởi đây là phân khúc khác và doanh nghiệp nhắm vào các thị trường khó tính cũng như các thị trường đòi hỏi chất lượng cao hơn.

Về triển vọng xuất khẩu gạo cuối năm, theo ông Hoàng Trọng Thủy - Chuyên gia nông nghiệp, xuất khẩu gạo vẫn sẽ là điểm sáng của kinh tế. Chính vì thế, doanh nghiệp phải bám sát các thông tin về diễn biến của thị trường, sự thay đổi của người tiêu dùng để tìm các thị trường ngách.