Tính đến thời điểm hiện tại, theo số liệu thống kê của Cục Hải quan Quảng Trị, chỉ tiêu thu được giao của đơn vị là 900 tỷ đồng, song đơn vị mới thu được hơn 202 tỷ đồng, đạt 22,4% so với kế hoạch.

Theo ghi nhận của phóng viên, những ngày đầu tháng 8 này tại cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Trị)- đơn vị chiếm số thu lớn của Cục Hải quan Quảng Trị, lượng hàng hóa, phương tiện qua lại cửa khẩu giảm mạnh. Nếu như 2 năm trước đây, hàng hóa XNK sôi động từ sáng đến chiều muộn, nhiều phương tiện xếp hàng kín cửa khẩu, xe chở gỗ xếp hàng dài chờ để được sang tải, kiểm tra thì nay hoàn toàn vắng bóng, lác đác mới có một vài phương tiện vận tải chở khách du lịch qua cửa khẩu.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Lưu Việt Hưng– Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo cho biết: “Kim ngạch XK thời gian qua của đơn vị giảm mạnh. Kim ngạch các mặt hàng NK có thuế đã giảm hẳn như gỗ, hàng điện tử, điện gia dụng, thạch cao, khoáng sản, xăng dầu… Một số hàng hóa không còn nhập nữa, cơ cấu nguồn thu thay đổi rõ rệt”.

Lý giải rõ hơn cho việc số thu thuế giảm, ông Lưu Việt Hưng cho biết: Do mặt hàng gỗ NK (chiếm 60% cơ cấu số thu của đơn vị trong năm 2015) đã bị hạn chế nhiều do chính sách kiểm soát chặt nguồn tài nguyên thiên nhiên của Lào.

Cụ thể, trong tháng 5-2016, Chính phủ Lào ban hành Chỉ thị quản lý và kiểm tra việc khai thác, các hoạt động vận chuyển và kinh doanh gỗ. Các lực lượng chức năng tại cửa khẩu của Lào kiểm soát chặt chẽ việc đưa gỗ ra nước ngoài, tăng cường kiểm soát cửa rừng, hạn chế hoạt động khai thác gỗ, vì thế mặt hàng gỗ thời gian qua không NK nữa, ảnh hưởng đến số thu của đơn vị.

Việc gần như hụt thu toàn bộ số thuế do doanh nghiệp NK gỗ đem lại không chỉ xảy ra ở cửa khẩu Lao Bảo mà còn ở nhiều cửa khẩu khác có biên giới giáp với Lào như La Lay (Quảng Trị), Cha Lo (Quảng Bình) hay Cầu Treo (Hà Tĩnh).

Bên cạnh nguồn thu từ thuế NK gỗ giảm mạnh, theo phản ánh của ông Trần Xuân Thanh- Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cảng Cửa Việt (Cục Hải quan Quảng Trị), nguồn thu thuế chủ yếu của đơn vị là thuế xăng dầu, song hiện DN xăng dầu trên địa bàn hoạt động cầm chừng do không xử lý được đầu ra.

Cũng theo ông Thanh, tính đến thời điểm hiện tại Chi cục mới thu được 80 tỷ đồng tiền thuế trong tổng số hơn 300 tỷ đồng được giao, đạt tỷ lệ hơn 20% .

Còn tại địa bàn Hà Tĩnh, sau sự cố môi trường vừa qua, hoạt động XNK của Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa chỉ ở mức cầm chừng, việc NK nguyên liệu đầu vào phục vụ cho hoạt động của nhà máy hầu như bị ngưng trệ, trong khi đây là DN đem lại số thu hơn 90% của Cục Hải quan Hà Tĩnh năm 2015.

Theo thống kê của Chi cục Hải quan Cảng Vũng Áng, từ đầu năm đến nay đơn vị mới thu được 1.200 tỷ đồng/5.000 tỷ đồng được giao, đạt hơn 20% chỉ tiêu đặt ra.

Ghi nhận của phóng viên bên trong Công ty Formosa, hệ thống băng tải vận chuyển hàng hóa hiện đại dài gần 100 km án binh bất động; khu vực kè chắn sóng dài 5km dùng để đón tàu vận tải chuyên dụng lên đến 50 vạn tấn cũng vắng bóng không một chiếc thuyền neo đậu.

Lý giải về điều này, ông Nguyễn Đình Bình - Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cảng Vũng Áng cho biết: Theo kế hoạch hoạt động của Formosa, ngày 25-6 Formosa sẽ chính thức vận hành lò cao (theo Formosa đây là trái tim của nhà máy) nhưng sau sự cố môi trường, Formosa thông báo hoãn việc đi vào hoạt động của lò cao này.

“Nếu đi vào hoạt động, Formosa sẽ tiến hành NK mặt hàng than đá, quặng sắt để sản xuất, hai mặt hàng này có thuế GTGT; sau khi sản xuất có sản phẩm XK là than cốc có thuế XK 13%. Tuy nhiên sau sự cố, lò cao chưa hoạt động được nên việc NK quặng không có. Họ chỉ NK những lô hàng có hợp đồng từ trước. Mặt khác, nhà máy luyện cốc chỉ hoạt động ở mức thấp nhất để duy trì hoạt động, nguồn thu thuế sản phẩm này cũng ít đi, do vậy nguồn thu của Hải quan bị ảnh hưởng”, ông Nguyễn Đình Bình thông tin thêm.

Tại Quảng Bình, theo thống kê của Cục Hải quan Quảng Bình đến hết 17-8 đơn vị thu ngân sách hơn 64,2 tỷ đồng, đạt 32,15% so với chỉ tiêu giao của Bộ Tài chính, giảm hơn 50% so với cùng kỳ. Theo Cục Hải quan Quảng Bình, một trong những nguyên nhân dẫn đến giảm số thu là do chủng loại mặt hàng XNK có thuế ít, kim ngạch XNK những mặt hàng này có xu hướng giảm.

Trước đây, than XK là một trong những mặt hàng tạo nguồn thu chủ yếu, trung bình hàng năm khoảng 20 tỷ đồng. Tuy nhiên, từ năm 2016, Chính phủ dừng việc XK than, do đó 8 tháng đầu năm và cả năm 2016 số thu mặt hàng này giảm 100%.

Bên cạnh đó, mặt hàng bò úc XK cũng giảm 100% so với năm 2015, do thực hiện Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN – Úc – NewZealand giai đoạn 2015 – 2018. Mặt khác, 8 tháng đầu năm 2016 tại Quảng Bình không phát sinh dự án đầu tư nào có giá trị lớn nên số thu từ mặt hàng máy móc, thiết bị tạo tài sản cố định giảm 93% so với cùng kỳ 2015.

Mặc dù thực tế tại cửa khẩu Cha Lo, lưu lượng người và phương tiện làm thủ tục XNK, XNC khá sôi động nhưng mặt hàng làm thủ tục hải quan chủ yếu là trái cây và trâu, bò sống (đây là những mặt hàng không có thuế). Vì vậy số thu của đơn vị cũng bị ảnh hưởng.

Ông Lê Đình Sang – Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Cha Lo chia sẻ, năm nay cơ cấu kim ngạch có sự biến động, mặt hàng gỗ, thạch cao, tinh bột sắn có thuế giảm đáng kể. Tính đến ngày 31-7-2016, số thu NSNN tại Chi cục đạt 44,16 tỷ đồng, đạt 34,2% so với chỉ tiêu Bộ Tài chính giao.