Giá dịch vụ thủy lợi chưa bù đắp đủ chi phí

Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận cho biết, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 96/2018/NĐ-CP quy định chi tiết về giá sản phẩm, dịch vụ thủy lợi và hỗ trợ tiền sử dụng sản phẩm, dịch vụ công ích thủy lợi (Nghị định 96), đánh dấu một bước ngoặt quan trọng từ cơ chế phí sang cơ chế giá.

Sau hơn 5 năm thực hiện chuyển đổi từ cơ chế phí sang cơ chế giá dịch vụ thủy lợi theo Nghị định 96, việc xây dựng giá dịch vụ thủy lợi chưa đảm bảo bù đắp đủ chi phí.

Hiện nay, Nhà nước đang hỗ trợ 100% tiền sử dụng sản phẩm, dịch vụ công ích thủy lợi đối với hộ gia đình sử dụng đất nông nghiệp để sản xuất cây lương thực, làm muối và hộ gia đình sử dụng đất nông nghiệp trong hạn mức để trồng rau, màu, mạ; cây công nghiệp dài ngày, cây công nghiệp ngắn ngày kể cả cây vụ đông; cây ăn quả; hoa; cây dược liệu; nuôi trồng thủy sản (trừ nuôi trồng tại hồ, đập, sông, suối, đầm...); chăn nuôi.

Theo Thứ trưởng Lê Tấn Cận, thủy lợi là vấn đề chuyên ngành đặc thù, trong khi các sản phẩm dịch vụ thủy lợi theo Luật Thủy lợi khá đa dạng, phục vụ đa mục tiêu. Vì vậy, khi xây dựng phương án giá sản phẩm dịch vụ thủy lợi, các đơn vị gặp nhiều khó khăn đòi hỏi có sự tính toán kỹ lưỡng.

Việc định giá sản phẩm dịch vụ thủy lợi hiện nay tại Việt Nam được tiếp cận theo phương thức chi phí, bao gồm chi phí quản lý, vận hành, bảo trì, khấu hao… Đây là những vấn đề còn nhiều băn khoăn, đặc biệt là việc tính toán sao cho tính đúng, tính đủ các chi phí vào giá dịch vụ thủy lợi.

Việc quy định giá sản phẩm dịch vụ thủy lợi và các dịch vụ liên quan cần lưu ý một số vấn đề như: Quy định về xác định giá minh bạch, cụ thể, rõ ràng; quy định về lộ trình thực hiện giá sản phẩm dịch vụ thủy lợi phù hợp với khả năng ngân sách và chính sách phát triển kinh tế của đất nước trong từng thời kỳ; việc định giá sản phẩm công ích thủy lợi không vượt quá dự toán ngân sách nhà nước giao và tiền dự kiến thu của người dân...

Đảm bảo tính đúng, tính đủ chi phí

Luật Giá 2023 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024, trong đó thẩm quyền định giá sản phẩm dịch vụ thủy lợi đã được sửa đổi, bổ sung căn bản so với quy định tại Luật Thủy lợi.

Bộ Tài chính đang cùng Bộ NN&PTNN tính toán từ cơ sở định mức kinh tế kỹ thuật của ngành nông nghiệp và các địa phương.

Theo đó, Bộ Tài chính chỉ định giá đối đa khung giá sản phẩm dịch vụ thủy lợi thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ NN&PTNN, không định giá tối đa khung giá sản phẩm dịch vụ thủy lợi thuộc thẩm quyền quản lý của các địa phương. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tự định giá cụ thể sản phẩm dịch vụ thủy lợi thuộc thẩm quyền quản lý của mình.

Do thẩm quyền định giá sản phẩm dịch vụ thủy lợi đã được sửa đổi bổ sung theo Luật Giá 2023 nên về trình tự định giá dịch vụ thủy lợi cũng cần phải được sửa đổi bổ sung cho phù hợp, gắn với thẩm quyền của các cấp và trách nhiệm phối hợp của các cơ quan liên quan.

Ngoài ra, một số nội dung về nguyên tắc, căn cứ và phương pháp định giá tại Luật Giá 2023 đã có sửa đổi bổ sung so với Luật Giá 2012, vì vậy cũng cần phải sửa đổi cho phù hợp. Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ NN&PTNN sớm tháo gỡ và sửa đổi kịp thời những vướng mắc này…

Thứ trưởng Bộ NN&PTNN Nguyễn Hoàng Hiệp cho rằng, từ năm 2012 đến nay, mức hỗ trợ thủy lợi phí giữ nguyên không thay đổi trong khi các chi phí đầu vào gia tăng.

Theo thống kê, nguyên liệu đầu vào, đặc biệt là CPI đã tăng từ 1,5 đến 1,7 lần, trong khi đó, kinh phí ngân sách nhà nước hỗ trợ không thay đổi, gây khó khăn rất lớn cho ngành thủy lợi. Nguồn thu của các công ty thủy nông rất thấp, chi phí tối thiểu cho lương, cho bảo trì, sửa chữa hàng năm không đảm bảo, đời sống của cán bộ làm công tác thủy nông rất khó khăn, trừ một số đơn vị có nguồn thu khác từ cấp nước sinh hoạt, phát điện cho thủy điện…

Vì vậy, cần nhanh chóng hoàn thiện việc sửa đổi Nghị định 96 để có hệ thống pháp luật đầy đủ về định mức, nội dung và các sản phẩm khác, đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu phù hợp, tạo điều kiện cho các công ty khai thác công trình thủy lợi phát triển…/.

Theo ông Shantanu Chakraborty - Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam - dịch vụ thủy lợi bền vững và hiệu quả là vô cùng cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển lâu dài của ngành nông nghiệp Việt Nam và sinh kế của hàng triệu người dân.

Việc định giá dịch vụ thủy lợi có thể giúp quản lý dịch vụ thủy lợi bền vững và tạo nền tảng cho sự tham gia của khu vực tư nhân trong lĩnh vực này.

Khi định giá chính xác dịch vụ thủy lợi có thể khuyến khích sử dụng hiệu quả tài nguyên nước, giảm lãng phí, thúc đẩy quản lý bền vững hệ thống tưới tiêu; đồng thời tạo ra môi trường hấp dẫn cho đầu tư của khu vực tư nhân.

Cơ chế định giá và tính giá dịch vụ thủy lợi phù hợp có thể góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu, góp phần khuyến khích áp dụng các biện pháp nông nghiệp thông minh thích ứng với khí hậu, góp phần mang lại tương lai bền vững hơn cho nông nghiệp Việt Nam.