Một số hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế nổi bật của Kho bạc Nhà nước

Sau khi được thành lập và đi vào hoạt động từ cuối năm 2010 đến nay, Vụ Hợp tác quốc tế (Kho bạc Nhà nước) đã hoàn thành tốt vai trò là đầu mối, tham mưu giúp Lãnh đạo Kho bạc Nhà nước (KBNN) trong quản lý và tổ chức triển khai hiệu quả nhiều hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế. Một số hoạt động và phương thức đối ngoại và hợp tác quốc tế nổi bật mà đơn vị đã triển khai trong thời gian qua có thể điểm qua như sau:

Hình thức thứ nhất, trong khuôn khổ dự án do các tổ chức quốc tế hoặc nước ngoài tài trợ có các dự án tiêu biểu như Dự án Cải cách Quản lý tài chính công, mà cấu phần quan trọng nhất là xây dựng hệ thống TABMIS do Ngân hàng Thế giới và đối tác là các nhà thầu nước ngoài tài trợ theo hình thức hợp đồng quốc tế. Đóng góp của Dự án Cải cách Quản lý Tài chính công nói chung, dự án TABMIS nói riêng đã giúp KBNN hoàn thiện hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc. Ngoài thành công về công nghệ thông tin, Dự án này còn hỗ trợ KBNN rất nhiều trong quá trình đổi mới và hoàn thiện cơ chế quản lý nghiệp vụ trong lĩnh vực kế toán nhà nước, quản lý ngân quỹ và kiểm soát cam kết chi...

Hình thức thứ hai, trong khuôn khổ hoạt động hợp tác do Quỹ tín thác đa biên các nhà tài trợ MDTF2 hỗ trợ: KBNN triển khai một số đề án quan trọng như: Đề án cải cách Quản lý ngân quỹ; Đề án Tổng kế toán Nhà nước... Trong các hình thức hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế, đây là hình thức hiệu quả hơn cả, theo đó, với một nguồn tài trợ nhất định, các đơn vị chủ trì đề án có quyền tự chủ hoàn toàn trong việc xác định nội dung, tổ chức khảo sát nước ngoài, tổ chức hội thảo lấy ý kiến, hay thuê tư vấn quốc tế và trong nước đáp ứng đúng yêu cầu của đơn vị.

Hình thức thứ ba, chương trình hợp tác song phương với nước ngoài: Đây là hình thức được triển khai khá mạnh mẽ và có đóng góp cho quá trình triển khai Chiến lược phát triển KBNN. Nổi bật nhất trong hình thức hợp tác này là Chương trình hợp tác song phương giữa KBNN Việt Nam với Tổng cục Tài chính công thuộc Bộ Tài chính Pháp. Chương trình này đã góp phần quan trọng cho việc hoàn thiện bộ máy tổ chức và các quy trình hoạt động nghiệp vụ KBNN. Trong giai đoạn 2011-2016, triển khai chương trình hợp tác, hai bên đã phối hợp tổ chức 24 đoàn ra, đoàn vào về các chủ đề bao phủ nhiều lĩnh vực hoạt động của KBNN như triển khai và vận hành Hệ thống TABMIS và các ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT); Hỗ trợ, xây dựng và phát triển Trường Nghiệp vụ Kho bạc; Chế độ kế toán phục vụ cho TABMIS và tiếp theo là Tổng kế toán Nhà nước...

Hợp tác song phương của KBNN với nước ngoài không chỉ mang tính chất học hỏi như với Tổng cục Tài chính công Pháp, thời gian qua, KBNN còn có các chương trình hợp tác song phương hợp tác và hỗ trợ đặc biệt đối với Kho bạc Quốc gia Lào và Bộ Tài chính và Vật giá Cu Ba.

Trong khuôn khổ hợp tác toàn diện giữa Bộ Tài chính hai nước, hoạt động hợp tác giữa KBNN Việt Nam và Kho bạc quốc gia Lào thời gian qua tập trung giúp Kho bạc Quốc gia Lào về các nội dung: (i) Tư vấn xây dựng và hoàn thiện các văn bản pháp lý dưới Nghị định trong lĩnh vực quản lý và hoạt động kho bạc; (ii) Hỗ trợ bồi dưỡng nâng cao trình độ về tin học cho cán bộ Kho bạc Quốc gia Lào; (iii) Hỗ trợ một số trang thiết bị phục vụ công tác chuyên môn cho Kho bạc Quốc gia Lào; (iv) Hỗ trợ tổ chức triển khai thí điểm ngành dọc đến cấp huyện.

Về hợp tác song phương với CuBa, trong khuôn khổ thỏa thuận hợp tác giữa Bộ Tài chính hai nước, KBNN đã làm việc với nhiều đoàn khảo sát tại Việt Nam và tư vấn trao đổi kinh nghiệm tại Cu Ba về lĩnh vực kho bạc. Đặc biệt, năm 2016, được sự cho phép của Bộ Tài chính, KBNN đã tổ chức đoàn công tác sang tư vấn và trao đổi kinh nghiệm với Bộ Tài chính và Vật giá Cu Ba về các vấn đề liên quan đến tổ chức bộ máy và hoạt động nghiệp vụ kho bạc. Đồng thời, ký kết Chương trình hợp tác về lĩnh vực Kho bạc giai đoạn 2016-2020 giữa KBNN và Tổng vụ Thực hiện Ngân sách Bộ Tài chính và Vật giá Cu Ba. Thực hiện Chương trình hợp tác, hàng năm KBNN và Bộ Tài chính và Vật giá Cu Ba thường xuyên tổ chức trao đổi đoàn công tác nhằm chia sẻ kinh nghiệm giữa hai bên về rất nhiều lĩnh vực hoạt động kho bạc mà Cu Ba quan tâm như: Tổ chức bộ máy hệ thống kho bạc qua các thời kỳ, nguyên tắc và tổ chức thực hiện giám sát, kiểm soát KBNN địa phương, quy định và quy trình lập và điều hành ngân sách...

Hình thức thứ tư, KBNN tham dự các diễn đàn và tổ chức quốc tế: KBNN hiện và là thành viên của Hiệp hội Kho bạc quốc tế (AIST) và Cộng đồng hành nghề Kho bạc thuộc Mạng lưới quản lý chi tiêu công châu Á (PEMNA).

Hiệp hội Kho bạc quốc tế là một tổ chức được Pháp, Maroc, Madagasca khởi xướng từ năm 2006. Hiệp hội này là hội nghề nghiệp được thành lập nhằm mục tiêu phát triển hoạt động nghiệp vụ của cơ quan Kho bạc tại các nước thành viên; Xúc tiến và tư vấn hỗ trợ công tác hiện đại hoá hoạt động kho bạc; Trao đổi thông tin, kinh nghiệm và ý tưởng cải cách giữa các cơ quan kho bạc thành viên... Từ đó thiết lập quan hệ giữa các thành viên và “diễn đàn” hợp tác kho bạc để liên kết, giúp đỡ các thành viên đạt được mục tiêu hoạt động của mình.

Không chỉ vậy, thời gian qua, KBNN còn tích cực tham gia hầu hết các hội nghị, hội thảo của Hiệp hội Kho bạc quốc tế được tổ chức ở một số quốc gia trên thế giới với nhiều nội dung phong phú về các nghiệp vụ có liên quan đến hoạt động kho bạc. Hàng năm, Hiệp hội Kho bạc quốc tế tổ chức thường xuyên 2 hoạt động, trong đó có 01 hoạt động hội thảo chuyên đề và 01 hoạt động kết hợp giữa hội thảo và hội nghị thường niên của Hiệp hội. Từ năm 2011 đến nay, KBNN đã tham gia trên 15 hoạt động của Hiệp hội được tổ chức tại các nước như Pháp, Ucraina, Slovenia, Koweit, Senegal, Maroc, Tuynidi, Haiti, Công Gô.... Thông qua các hội thảo, hội nghị, KBNN đã học hỏi, thu nhận được nhiều kinh nghiệm của các nước cũng như tạo được uy tín và hình ảnh của KBNN Việt Nam đối với thế giới.

Tháng 3/2018, KBNN đã đăng cai tổ chức thành công Hội thảo chuyên đề của Hiệp hội AIST tại Hà Nội với sự tham gia của các đại biểu đến từ 14 quốc gia thành viên và một số tổ chức quốc tế... Chủ đề của Hội thảo là “Hiện đại hóa các cơ quan Kho bạc thông qua điện tử hóa/số hóa”. Các đại biểu đã thảo luận các nội dung về Hiện đại hóa các cơ quan Kho bạc thông qua điện tử hóa/ số hóa các nghiệp vụ kho bạc như: Những lĩnh vực khác nhau mà số hóa có thể được triển khai liên quan đến kế toán - kiểm soát chi - kiểm soát thu; Các vấn đề, chiến lược được lựa chọn, lợi ích và các trở ngại trong việc triển khai số hóa; Trình bày kinh nghiệm của các nước thành viên và trao đổi thảo luận với các chuyên gia của một số tổ chức quốc tế.

Trong khuôn khổ Cộng đồng hành nghề Kho bạc (T-CoP) thuộc Mạng lưới Quản lý chi tiêu công châu Á (PEMNA): PEMNA là sáng kiến của Ngân hàng thế giới và Bộ Tài chính & Chiến lược Hàn Quốc để hình thành và thiết lập một mạng lưới cán bộ, chuyên gia trong quản lý tài chính công tại khu vực Đông Á và Thái Bình Dương nhằm đáp ứng nhu cầu học hỏi giữa các đồng nghiệp trong khu vực thông qua những cuộc trao đổi, hội thảo, nghiên cứu. Tháng 6/2012, Hội nghị khởi động PEMNA được tổ chức tại Băng Cốc (Thái Lan). Tháng 12/2012, Hội nghị Toàn thể lần đầu tiên được tổ chức tại Seoul (Hàn Quốc) với sự tham gia của Bộ trưởng, Thứ trưởng các nước thành viên, Lãnh đạo Ngân hàng Thế giới tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Trong PEMNA, KBNN được đánh giá là một trong số các thành viên tích cực, thường xuyên đóng góp, trình bày, thảo luận tại các hội nghị, hội thảo, nghiên cứu của T-CoP. Năm 2013, KBNN đã được Bộ Tài chính và PEMNA giao chủ trì tổ chức Hội nghị của T-CoP về chủ đề Tổng hợp báo cáo tài chính khu vực công tại Hà Nội và đã thu được nhiều kết quả tốt đẹp.

Hình thức thứ năm, tổ chức các hoạt động nghiên cứu khảo sát, đào tạo ở nước ngoài nhằm mở rộng quan hệ và  nâng cao hiểu biết, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ, công chức KBNN.  Theo hình thức này, KBNN đã phối hợp với các đơn vị của Bộ Tài chính, Dự án Cải cách quản lý Tài chính công tổ chức các đoàn khảo sát nghiệp vụ về lĩnh vực kế toán nhà nước, phát hành trái phiếu chính phủ, quản lý ngân quỹ chính phủ tại nhiều nước như: Anh, Cộng hòa Séc, Đức, Nam Phi, Canada, Australia, Newzealand, Malaysia... để tìm hiểu về mô hình tổ chức các hoạt động nghiệp vụ ngân quỹ, kế toán nhà nước.

Năm 2014, KBNN phối hợp với Viện Đào tạo quốc tế (Học viện Tài chính) hợp tác với Đại học Victoria Wellington của New Zealand mở lớp đào tạo tiếng Anh cho 32 cán bộ KBNN kéo dài 6 tháng tại Hà Nội và tổ chức thi cấp chứng chỉ quốc tế về tiếng Anh. Với sự nỗ lực cố gắng học tập của 32 cán bộ đến từ KBNN, KBNN một số tỉnh, thành phố, các học viên đã hoàn thành chương trình đào tạo tiếng Anh tại Việt Nam và đủ trình độ tiếng Anh để tham gia khóa đào tạo tại nước ngoài. Tháng 10/2014, KBNN đã cử 32 cán bộ này tham gia khóa đào tạo ngắn hạn tại New Zealand về nghiệp vụ quản lý ngân quỹ và tổng kế toán nhà nước kéo dài khoảng 4 tháng.

Định hướng hợp tác quốc tế của Kho bạc Nhà nước thời gian tới

Để nâng cao chất lượng hoạt động hợp tác quốc tế và đối ngoại, KBNN đặt mục tiêu hợp tác quốc tế trong thời gian tới là chủ động và tích cực thực hiện hội nhập, mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực kho bạc, nhằm đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa hoạt động kho bạc và hội nhập quốc tế; Tăng cường sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế và khu vực; chia sẻ kinh nghiệm quản lý nghiệp vụ kho bạc với các nước trong khu vực và trên thế giới. Cụ thể:

Thứ nhất, nâng cao hiệu quả quan hệ hợp tác và tận dụng tối đa sự hỗ trợ của các tổ chức tài chính quốc tế.

Triển khai có hiệu quả Chương trình hỗ trợ, phân tích và tư vấn về quản lý tài chính công (Chương trình AAA) cho giai đoạn 2016-2020, bao gồm các đề án do KBNN chủ trì cũng như các đề án dó các đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ chủ trì.

Tiếp tục đề nghị Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế hỗ trợ cử chuyên gia hoặc nguồn kinh phí để thuê chuyên gia quốc tế giúp KBNN hoàn thiện cơ sở pháp lý và triển khai tổ chức công tác quản lý ngân quỹ và tổng kế toán nhà nước theo lộ trình triển khai hai đề án này; Mở rộng sự trợ giúp sang lĩnh vực quản lý và đào tạo phát triển nguồn nhân lực KBNN và khai thác, tiếp tục hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin của KBNN về các lĩnh vực khác như kiểm soát chi, kiểm soát cam kết chi... Đặc biệt, cần tìm kiếm các nguồn tư vấn và hỗ trợ để đánh giá kết quả triển khai Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2020, xác định mô hình, kiến trúc tổng thể KBNN giai đoạn sau năm 2020. 

Thứ hai, tham gia một cách chủ động và nâng cao hiệu quả các hoạt động trong khuôn khổ Cộng đồng hành nghề Kho bạc thuộc PEMNA.

KBNN cần tham gia một cách chủ động, tích cực hơn nữa vào hoạt động của PEMNA nói chung và T-CoP nói riêng. Ngoài việc tham gia đầy đủ các hoạt động được PEMNA tổ chức hàng năm, KBNN chủ động đề xuất các nội dung có nhu cầu tìm hiểu và các nước thành viên có thế mạnh về lĩnh vực nghiệp vụ liên quan. Ví dụ như kinh nghiệm quản lý ngân quỹ của Malaysia, Indonesia, kinh nghiệm tổ chức kế toán khu vực công và hệ thống CNTT của Hàn Quốc... để bổ sung vào chương trình hoạt động của PEMNA; Tổ chức các đoàn nghiên cứu khảo sát tại các nước này hoặc đề nghị cử chuyên gia hỗ trợ chuyên sâu cho KBNN.

Cùng với đó, KBNN tiếp tục duy trì và mở rộng mối quan hệ song phương với các nước thành viên nhằm học tập và trao đổi kinh nghiệp về các hoạt động nghiệp vụ, cũng như tranh thủ sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế trong quá trình thúc đẩy phát triển PEMNA. Chủ động đề xuất với Bộ Tài chính, Ban Lãnh đạo PEMNA và T-CoP tổ chức các hội thảo chuyên đề tại Việt Nam. Phấn đấu từ nay đến năm 2020 KBNN chủ trì hoặc phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ Tài chính tổ chức được một số hội thảo chuyên đề của T-CoP và một Hội nghị toàn thể của PEMNA.

Thứ ba, nâng cao hiệu quả tham gia Hiệp hội Kho bạc quốc tế (AIST).

Thời gian tới, KBNN sẽ chủ động tham gia các hoạt động của Hiệp hội như Hội nghị thường niên, các hội thảo chuyên đề nhằm mở rộng hơn nữa quan hệ hợp tác và trao đổi kinh nghiệm hoạt động với các nước thành viên. Để nâng cao hiệu quả tham gia hoạt động của Hiệp hội, KBNN sẽ  chủ động đề xuất một số nội dung của hội thảo, chủ động đề xuất việc trao đổi kinh nghiệm, nghiên cứu khảo sát với một số nước thành viên có thế mạnh về hoạt động nghiệp vụ Kho bạc.

Thứ tư, tiếp tục mở rộng, đa dạng hóa quan hệ và  hình thức hợp tác quốc tế để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ, công chức KBNN.

Trên cơ sở kinh nghiệm hợp tác với Học viện Tài chính và Đại học Victoria Wellington Newzeland, tiếp tục mở rộng quan hệ hợp tác với các cơ sở đào tạo  ngoài nước để đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ, công chức KBNN. Tranh thủ kinh phí hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, chính phủ các nước, phát triển và thực hiện bằng kinh phí hoạt động của KBNN nhằm chủ động đào tạo được một đội ngũ cán bộ có đủ năng lực, trình độ để thực hiện Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2020 và các giai đoạn sau.

Triển khai hợp tác song phương trong lĩnh vực kho bạc với các nước có cùng mô hình chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung kiểu xã hội chủ nghĩa sang nền kinh tế thị trường như Nga, Hungary. Ngoài ra, KBNN cũng nghiên cứu, xem xét mở rộng quan hệ hợp tác song phương với các nước thuộc AIST và PEMNA để trao đổi kinh nghiệm về  hoàn thiện mô hình quản lý kho bạc và tài chính công cũng như hiện đại hóa hệ thống thông tin. Ngoài việc tổ chức các hoạt động hợp tác nghiên cứu, khảo sát, KBNN có thể cử cán bộ, công chức tham gia chủ động và có hiệu quả các hội nghị, hội thảo ở nước ngoài nhằm thu thập và trao đổi những kinh nghiệm tốt từ nước ngoài phục vụ cho quá trình cải cách và hiện đại hóa hoạt động KBNN.

Thứ năm, đánh giá và tìm kiếm hình thức phù hợp để khai thác và tận dụng hiệu quả truyền thống hợp tác song phương với Pháp.

Nghiên cứu, trao đổi, tìm hiểu về các khả năng duy trì và phát huy các chương trình hợp tác song phương giữa KBNN và Tổng cục Tài chính công Pháp thông qua cơ quan đầu mối Expertise, Đại sứ quán Pháp, Phái đoàn châu Âu tại Việt Nam. Cử cán bộ có tiếng Pháp tham dự các hội nghị, hội thảo, khóa đào tạo tại Pháp liên quan đến các lĩnh vực cần thiết cho các đề án phát triển kho bạc và Pháp có thế mạnh.

Thứ sáu, tiếp tục duy trì, củng cố quan hệ hợp tác đặc biệt với Lào và Cu Ba.

Duy trì thoả thuận hợp tác song phương với Kho bạc Quốc gia Lào theo khung thoả thuận hợp tác song phương giữa Bộ Tài chính hai nước. Trên cơ sở đề xuất của Kho bạc Quốc gia Lào và xuất phát từ thực tế kết quả hỗ trợ KBNN đã thực hiện trong thời gian qua, KBNN định hướng hợp tác giai đoạn tiếp theo là tiếp tục giúp đỡ, tư vấn, chia sẻ và trao đổi thẳng thắn những vướng mắc, trở ngại để nước bạn có thể xem xét chỉnh sửa, bổ sung cho phù hợp với tổ chức bộ máy, cơ chế quản lý tài chính/kho bạc, tình hình kinh tế - xã hội, những đặc thù riêng của Lào.

Với Bộ Tài chính và Vật giá Cu Ba, trên cơ sở Chương trình hợp tác trong lĩnh vực kho bạc giai đoạn 2016-2020 đã ký kết, KBNN sẵn sàng tham gia các hoạt động tư vấn, hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm với nước bạn CuBa trong việc hình thành và đi vào hoạt động hệ thống Kho bạc theo kế hoạch, chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Giai đoạn tới, với định hướng của Đảng, Nhà nước và Bộ Tài chính tiếp tục đổi mới và cải cách bộ máy hành chính, bố trí, sắp xếp lại và thu gọn bộ máy tổ chức, KBNN sẽ tiếp tục hiện đại hóa công nghệ và điện tử hóa/số hóa các nghiệp vụ kho bạc. Hoạt động hợp tác quốc tế của KBNN cũng sẽ đồng hành cùng quá trình phát triển này, tranh thủ tìm kiếm nguồn tài trợ hỗ trợ quá trình xây dựng và triển khai Chiến lược phát triển KBNN giai đoạn 2021-2030; Mở rộng quan hệ hợp tác với các nước với mô hình kho bạc khác nhau nhằm xây dựng một hệ thống KBNN hiện đại, gọn nhẹ và hiệu quả ngày càng cao hơn; Mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế để đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phù hợp với bộ máy tổ chức và phương thức quản lý mới.