Giới thiệu

Hiện nay, các doanh nghiệp kiểm toán (DNKT) rất quan tâm đến kỹ năng mềm của nhân viên trong quá trình tuyển dụng. Trong đó, các kỹ năng quan trọng nhất được đánh giá bao gồm: Giao tiếp, khả năng làm việc nhóm, khả năng giải quyết vấn đề, sự tự tin và kỹ năng lãnh đạo. Việc quản lý nhân sự trong các DNKT là vô cùng quan trọng và cần được đánh giá một cách chặt chẽ. Điều này đòi hỏi các DNKT phải đầu tư vào quá trình tuyển dụng và đào tạo nhân sự.

Tài nguyên nhân sự có vai trò quan trọng giúp DNKT phát triển, mở rộng hoạt động kinh doanh. Để đáp ứng nhu cầu của khách hàng, các DNKT cần đội ngũ nhân sự có đủ năng lực, kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm và kỹ năng làm việc. Vì vậy, việc đầu tư vào tài nguyên nhân sự là rất cần thiết để DNKT đạt được các mục tiêu kinh doanh, phát triển bền vững. Quản lý tài nguyên nhân sự là vô cùng quan trọng đối với các DNKT. Đòi hỏi DNKT phải có một chiến lược tuyển dụng, quản lý, đào tạo và phát triển nhân sự tốt.

Cơ sở lý luận

Đã có nhiều nghiên cứu về tuyển dụng nhân lực thuộc các khu vực, đơn vị ở các loại hình kinh doanh khác nhau. Nghiên cứu Collins, C. J., & Han, J. (2014) cho rằng, các chiến lược tuyển dụng sớm có tác động tích cực đến số lượng và chất lượng của nguồn ứng viên, trong khi quảng cáo DN chỉ có tác động tích cực đến số lượng và danh tiếng DN chỉ có tác động tích cực đến chất lượng của nguồn ứng viên.

Nghiên cứu của Deloitte (2017) chỉ ra rằng, tuyển dụng và phát triển nhân sự là yếu tố quan trọng đối với sự phát triển của DN. Theo nghiên cứu này, 84% DN tin rằng, tuyển dụng và phát triển nhân sự là một trong những yếu tố chủ chốt giúp DN thành công. Đây là hai yếu tố không thể thiếu đối với sự phát triển của DN. Chúng giúp đảm bảo DN có đủ nhân sự tài năng và đủ kỹ năng để đáp ứng các thách thức của thị trường và phát triển trong tương lai.

Chiến lược tuyển dụng sớm là một phương pháp quan trọng để đảm bảo số lượng và chất lượng nguồn ứng viên. Tuyển dụng sớm có thể giúp DN thu hút được những ứng viên tốt và giữ chân những ứng viên tiềm năng. Nếu DN tuyển dụng quá chậm, có thể bỏ lỡ cơ hội tuyển dụng những ứng viên có tiềm năng cao. Chiến lược tuyển dụng sớm cũng giúp cho DN có thể xây dựng và duy trì mối quan hệ với các cơ sở đào tạo, các tổ chức có liên quan, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tìm kiếm những ứng viên phù hợp với yêu cầu công việc và đào tạo. Một số nghiên cứu của các tác giả như: Ryan và Tippins (2004) cho rằng, chiến lược tuyển dụng sớm có thể giúp cho DN thu hút được lượng ứng viên nhiều hơn, đa dạng hơn so với DN tuyển dụng chậm.

Tóm lại, tuyển dụng nhân sự là một hoạt động quan trọng trong quản lý nhân sự của DN. Việc tuyển dụng nhân sự phù hợp sẽ giúp DN tăng cường hiệu suất làm việc, giảm thiểu chi phí và tăng tính cạnh tranh.

Phương pháp nghiên cứu

Bài viết được dựa trên kết quả khảo sát nhu cầu thực tế tuyển dụng nhân sự (tuyển dụng sinh viên mới ra trường) của các DNKT từ 35 trường đại học khối kinh tế - tài chính trên cả nước (các trường đại học đã có ký kết hợp tác, tích cực hoạt động trong cộng đồng nghề nghiệp kế toán, kiểm toán) để DNKT đánh giá cảm nhận về chất lượng nhân lực được tuyển dụng.

Tác giả đã gửi khảo sát đến 148 DNKT trên cả nước và nhận được phản hồi của 89 DNKT (đạt tỷ lệ 60%). Dựa trên kết quả khảo sát, tác giả đề xuất định hướng hợp tác giữa hội nghề nghiệp, các DNKT với các trường đại học trong giai đoạn 2020 - 2025 nhằm thu hẹp khoảng cách kỳ vọng tuyển dụng giữa các đơn vị tuyển dụng với các đơn vị đào tạo, mang đến chất lượng đào tạo nâng cao cho ngành Kế toán, kiểm toán trong tương lai.

Kết quả nghiên cứu và bàn luận

Với 89 DNKT (đạt tỷ lệ 60%) phản hồi khảo sát, nhóm DNKT lớn (chiếm 43%), nhóm DNKT vừa và nhỏ (chiếm 57%). Nội dung khảo sát tập trung vào 3 nội dung chính: (1) Đánh giá tổng quan về tình hình tuyển dụng thực tế tại DNKT đối với các trường trong danh sách 35 trường đại học khối kinh tế - tài chính; (2) DNKT nhận xét chung, tổng quát về chất lượng nhân viên (là các sinh viên) mới tuyển dụng; (3) Nhu cầu tiếp tục tuyển dụng nhân viên của các DNKT cho các năm tiếp theo. Cụ thể:

Thực trạng tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp tại các DNKT đối với các trường trong danh sách 35 trường đại học khối kinh tế - tài chính:

Kết quả cho thấy, tuyển dụng và phát triển nhân sự là một trong những yếu tố quan trọng nhất đối với sự phát triển và các DNKT ưu tiên tuyển dụng từ các trường đại học tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Trong số các trường được khảo sát, Học viện Tài chính (AOF) đứng đầu với phần lớn các DNKT tuyển dụng mới từ trường này. Phần lớn ở phía Bắc và một phần nhỏ ở phía Nam thì sinh viên AOF đứng đầu trong các trường được các DNKT tham gia khảo sát đã tuyển dụng. 44% DNKT tham gia khảo sát có số lượng nhân sự tuyển mới là sinh viên của AOF ở mức “nhiều” (chiếm > 60% nhân viên tuyển mới), 19 % ở mức “trung bình” (chiếm >30 % nhân viên tuyển mới). Các DNKT đã trả lời khảo sát về về mức độ tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp của 35 trường đại học, trong đó có Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU). Kết quả cho thấy, sinh viên của NEU cũng được các DN tuyển dụng ở mức độ khá cao. Cụ thể, tỷ lệ tuyển dụng mới của sinh viên NEU ở mức "nhiều" chiếm 19%, mức "trung bình" chiếm 31% và mức "ít" chiếm 19%.

Kết quả này cho thấy, chất lượng đào tạo của trường đã được các DNKT đánh giá cao. Tuy nhiên, có số ít ý kiến rằng, các sinh viên NEU cần tiếp tục nỗ lực học tập, nâng cao kỹ năng để đáp ứng được nhu cầu tuyển dụng ngày càng khắt khe của các DNKT.

Tại TP. Hồ Chí Minh, theo khảo sát của các DNKT, sinh viên Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh (UEH) đứng đầu trong các trường được ưu tiên tuyển dụng. Tuy nhiên, các DNKT nhỏ ở khu vực phía Nam cũng ngại tuyển dụng sinh viên UEH vì khó giữ chân người lao động ở lại lâu dài làm việc.

DNKT cảm nhận chất lượng nhân viên mới tuyển từ danh sách các trường đại học (dưới góc nhìn yêu cầu của nhà tuyển dụng):

Kết quả khảo sát về chất lượng nhân viên mới tuyển từ các trường đại học dưới góc nhìn và mong đợi của nhà tuyển dụng (không đánh giá chương trình giảng dạy chuyên môn của các trường đại học), ở khu vực phía Bắc, tương ứng với tỷ lệ nhân viên tuyển mới của các DNKT từ sinh viên AOF thì nhìn chung các DNKT cảm nhận chất lượng sinh viên của trường được đánh giá khá cao. Cụ thể, đã có 7% DNKT tham gia khảo sát cảm nhận chất lượng nhân viên (phù hợp với yêu cầu công việc) mới tuyển từ trường ở mức độ “Rất tốt”, 25% đánh giá ở mức độ “Tốt”, 18% đánh giá ở mức độ “Khá” và 12% đánh giá ở mức độ “Trung bình”. Chất lượng sinh viên tuyển dụng từ NEU cũng được các DNKT tham gia khảo sát đánh giá tốt. Cụ thể là 6% DNKT đánh giá mức “Rất tốt”, 25% đánh giá ở mức “Tốt” và 31% đánh giá ở mức “Khá”.

Các DNKT tham gia khảo sát cũng đã đánh giá chất lượng nhân viên mới tuyển dụng từ trường NEU là rất tốt. Cụ thể, 6% DNKT đã đánh giá chất lượng nhân viên mới từ trường NEU là "Rất tốt", 25% đánh giá ở mức "Tốt" và 31% đánh giá ở mức "Khá". Điều này cho thấy trường NEU đã cung cấp cho sinh viên một môi trường học tập và đào tạo chất lượng cao, giúp các sinh viên phát triển các kỹ năng và năng lực cần thiết để đáp ứng với yêu cầu của các DNKT. Tuy nhiên, các DNKT vẫn đối mặt với nhiều thách thức trong việc tuyển dụng từ các trường đại học, bao gồm khó khăn trong việc đánh giá đúng năng lực của sinh viên chỉ dựa trên bằng cấp hay điểm số, và sự khác biệt giữa nhu cầu tuyển dụng của các DNKT và khả năng của các sinh viên.

Ở khu vực phía Nam, trường UEH được các DNKT đánh giá là cung cấp chất lượng sinh viên tốt nghiệp tốt. Cụ thể, có 19% DNKT đánh giá mức "Tốt" và có 23% đánh giá mức "Khá" (so với yêu cầu mong đợi).

Khảo sát cho thấy, chất lượng nhân viên mới tuyển từ các trường đại học đề cập trong bài viết đều được các DNKT toán tham gia khảo sát đánh giá là tốt hoặc khá tốt. Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh (BUH), Đại học Ngoại thương (FTU), Đại học Kinh tế Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Tôn Đức Thắng (TDTU), Đại học Kinh tế Tài chính (UEF) đều được đánh giá ở mức "Tốt" và "Khá". Điều này cho thấy, các trường đại học này đã đào tạo và phát triển nhan lực với những kỹ năng và năng lực cần thiết để đáp ứng được nhu cầu của các DNKT.

Tuy nhiên, việc tuyển dụng từ các trường đại học vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức và khó khăn như đã đề cập trước đó. DNKT cần phải có một chiến lược tuyển dụng hợp lý và sáng tạo để đảm bảo tuyển được nhân viên tốt nhất cho mình. Ngoài ra, các trường đại học cũng cần tiếp tục cải thiện chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu thực tế của các doanh nghiệp và nâng cao năng lực của sinh viên để giúp các sinh viên có thể đạt được một vị trí công việc tốt sau khi tốt nghiệp.

DNKT có tiếp tục tuyển dụng nhân viên từ danh sách các trường đại học:

Trong khảo sát, ngoài việc đánh giá chất lượng sinh viên tuyển dụng từ các trường đại học, các DNKT cũng được hỏi về kế hoạch tiếp tục tuyển dụng nhân sự mới từ danh sách 35 trường đại học khối kinh tế - tài chính trong các năm tiếp theo. Cụ thể, các DNKT vẫn ưu tiên tuyển dụng nhân sự từ các trường đại học đã có chất lượng sinh viên tốt nghiệp trong quá trình khảo sát. Cụ thể, các trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh (UEH), Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) và Học viện Tài chính (AOF) được các DNKT đánh giá chất lượng đào tạo cao nhất. Tỷ lệ các DNKT tham gia khảo sát ưu tiên tiếp tục tuyển dụng từ các trường này lần lượt là 75%, 69% và 88%. Bên cạnh đó, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Ngoại thương, Đại học Kinh tế Tài chính, Đại học Kinh tế Luật (UEL) cũng được các DNKT tham gia khảo sát lựa chọn tiếp tục tuyển dụng nhân sự mới với tỷ lệ tương đối cao, lần lượt là 56%, 53%, 45% và 43%.

Kết quả khảo sát này cho thấy, chất lượng nguồn nhân lực mới từ các trường đại học khối kinh tế - tài chính vẫn là một yếu tố quan trọng đối với các DNKT trong quá trình tuyển dụng và phát triển. Tuy nhiên, việc ưu tiên tuyển dụng từ một số trường đại học cụ thể cũng phụ thuộc vào nhu cầu và kế hoạch tuyển dụng của từng DNKT.

Kết luận

Kết quả khảo sát đã cung cấp cái nhìn tổng quan về cách mà DNKT đánh giá chất lượng các trường đại học khối kinh tế - tài chính tại Việt Nam, đồng thời cung cấp thông tin về những yêu cầu tuyển dụng nhân sự mới của các DNKT. Kết quả khảo sát cho thấy, các trường đại học có uy tín và được đánh giá chất lượng tốt vẫn được các DNKT ưu tiên lựa chọn tuyển dụng nhân sự mới. Tuy nhiên, kết quả khảo sát cũng chỉ là một góc nhìn từ phía nhà tuyển dụng và không đánh giá nội dung, chất lượng chương trình đào tạo hàn lâm của các trường đại học. Việc đào tạo các kỹ năng thực tiễn và thực hành cho sinh viên vẫn là một thách thức lớn đối với các trường đại học, đặc biệt là trong bối cảnh các chương trình đào tạo bị giới hạn về thời gian và tín chỉ. Do đó, các DNKT phải tiếp tục đào tạo thực tế để đáp ứng được yêu cầu cao từ công việc của một kiểm toán viên.

Kết quả khảo sát này là một bước tiến quan trọng để nắm bắt được nhu cầu thực tế của thị trường lao động và đưa ra các giải pháp hợp lý để cải thiện chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của DNKT và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành Kiểm toán độc lập tại Việt Nam. Việc hợp tác chặt chẽ giữa các DNKT và các trường đại học cũng là một yếu tố quan trọng để đạt được mục tiêu này. Ngoài ra, các cơ quan chức năng cũng cần đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và đánh giá chất lượng đào tạo của các trường đại học, đảm bảo đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế Việt Nam.

Tài liệu tham khảo:

1. Collins, C. J., & Han, J. (2014). Exploring applicant pool quantity and quality: the effects of early recruitment practice strategies, corporate advertising, and firm reputation. Personnel Psychology, 67(3), 685-714;
2. Deloitte. (2017). Global human capital trends 2017: Rewriting the rules for the digital age;
3. National Society for Human Resource Management (2019);
4. Ryan, A. M., & Tippins, N. T. (2004). Attracting and selecting: what psychological research tells us. Human Resource Management, 43(4), 305-318.