Số lượng dự án mới khá khiêm tốn

Thời gian qua, quy định về các hợp đồng PPP được ban hành và có hiệu lực, các cơ quan, nhà đầu tư đã có nhiều kỳ vọng hơn trong quá trình thu hút nguồn vốn và triển khai các dự án PPP. Sự xuất hiện của Luật PPP và Nghị định số 28/2021/NĐ-CP ngày 26/3/2021 của Chính phủ quy định cơ chế quản lý tài chính dự án đầu tư theo phương thức PPP đã tạo nên hành lang pháp lý đảm bảo cho các bên tham gia thực hiện đúng nghĩa vụ hợp đồng, củng cố tính hiệu quả, ổn định lâu dài khi thực hiện dự án.

Ông Dương Bá Đức - Vụ trưởng Vụ Đầu tư (Bộ Tài chính) cho biết, qua theo dõi hoạt động đầu tư PPP trong thời gian qua cho thấy, giai đoạn 2010-2014 là giai đoạn số lượng dự án PPP được ký kết nhiều nhất, giai đoạn này hợp đồng PPP tập trung chủ yếu là dự án Xây dựng - Vận hành - Chuyển giao (BOT), Xây dựng - Chuyển giao (BT) trong lĩnh vực giao thông.

Giai đoạn 2015-2020, tập trung chủ yếu tiếp tục đàm phán một vài dự án BOT điện có vướng mắc trong giai đoạn trước và xử lý các vướng mắc của các dự PPP đã ký hợp đồng. Giai đoạn 2021 (thời điểm Luật PPP có hiệu lực đến nay), 03 dự án BOT giao thông được chuyển tiếp từ giai đoạn trước và đã ký; 08 dự án mới song đang giai đoạn chuẩn bị đầu tư, chưa ký kết hợp đồng PPP; trong đó, 07 dự án lĩnh vực giao thông, 01 dự án Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao - Thuê dịch vụ (BTL) lĩnh vực nước sạch. Như vậy, có thể thấy, số lượng dự án mới khá khiêm tốn. 

Nhiều vướng mắc cần tháo gỡ

Theo Vụ trưởng Dương Bá Đức, qua tổng hợp ý kiến của các cơ quan, đơn vị, địa phương cho thấy, còn một số vướng mắc về cơ chế tài chính trong triển khai dự án PPP.

Cụ thể, một trong những vướng mắc của các đơn vị, tổ chức, địa phương là quy định về mức vốn nhà nước tham gia dự án PPP tại Luật PPP. Cụ thể, có ý kiến cho rằng, quy định phần vốn nhà nước tham gia trong dự án PPP tối đa 50% tổng mức vốn đầu tư (Điều 69, Luật PPP) là không phù hợp. Bên cạnh đó, một số ý kiến đề nghị bỏ quy định mức trần này; một số ý kiến đề nghị nghiên cứu sửa đổi tăng tỷ lệ này (có thể là 70% tổng mức đầu tư).

Theo Vụ trưởng Vụ Đầu tư Dương Bá Đức, do tính chất đặc thù của một số dự án giao thông đường bộ có chi phí giải phóng mặt bằng tương đối cao nên khi dự án đường bộ này thực hiện theo hợp đồng BOT đòi hỏi phần vốn nhà nước hỗ trợ cho dự án có thể phải cao hơn 50% tổng mức đầu tư. Đối với các lĩnh vực khác, Bộ Tài chính chưa nhận được kiến nghị phải tăng tỷ lệ vốn nhà nước hỗ trợ cho dự án.

Hiện nay, Chính phủ đang nghiên cứu xây dựng Luật sửa đổi các Luật, trong đó dự kiến sửa đổi quy định tháo gỡ vướng mắc (nêu trên) cho các dự án giao thông đường bộ. Tuy nhiên, để đảm bảo sử dụng vốn nhà nước thật sự hiệu quả, ông Dương Bá Đức cho rằng, cần phải có quy định chặt chẽ về tiêu chí cho phép các dự án đường bộ được áp dụng mức trần vốn nhà nước trên 50% tổng mức đầu tư.

Về nguồn vốn xử lý cơ chế chia sẻ doanh thu giảm, Bộ Tài chính cho rằng, quy định sử dụng nguồn vốn dự phòng ngân sách để xử lý cơ chế chia sẻ doanh thu giảm quy định tại Khoản 3 Điều 83 Luật PPP là chưa phù hợp với quy định của pháp luật ngân sách, chưa phù hợp với mục đích sử dùng nguồn ngân sách dự phòng. Do đó, Bộ Tài chính đề nghị nghiên cứu sửa đổi quy định này theo hướng bố trí một dòng ngân sách trong kế hoạch đầu tư công trung hạn để chia sẻ phần doanh thu giảm.

Ngoài ra, một số ý kiến địa phương đề nghị Nhà nước chia sẻ doanh thu giảm cho nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án PPP ngay khi doanh thu thực tế giảm dưới 75% doanh thu quy định trong hợp đồng, chứ không phải thực hiện điều chỉnh giá, thời hạn hợp đồng như quy định tại Luật PPP. Một số ý kiến cũng đề nghị nghiên cứu cho phép sử dụng kiểm toán độc lập để kiểm toán giá trị đề nghị chia sẻ, thay cho Kiểm toán Nhà nước kiểm toán như quy định tại Luật.

Ngoài các vướng mắc nêu trên, các tổ chức, đơn vị, địa phương cũng phản ánh các vướng mắc liên quan đến Nghị định số 28/2021/NĐ-CP về các nội dung như: lãi suất vốn vay; quy định các chỉ tiêu phân tích, đánh giá tính khả thi của phương án tài chính đối với các lĩnh vực cụ thể; nguồn vốn thanh toán cho doanh nghiệp dự án BTL, BLT; trình tự, thủ tục thanh toán vốn nhà nước khi áp dụng cơ chế chia sẻ doanh thu giảm.

Vụ trưởng Vụ Đầu tư Dương Bá Đức cho biết, hiện nay, Bộ Tài chính đang tổng hợp ý kiến các bộ, ngành, địa phương, nhà đầu tư và một số cơ quan, tổ chức liên quan đến hoạt động đầu tư, rà soát vướng mắc tại Nghị định số 28/2021/NĐ-CP và đề xuất phương án sửa đổi, bổ sung để báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Đối với các vướng mắc liên quan đến Luật PPP thuộc thẩm quyền sửa đổi, bổ sung của của Quốc hội, Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, ngành để báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, quyết trong thời gian tới.