Nâng hạng TTCK là một trong những mục tiêu lớn mà Việt Nam đang hướng tới, được xác định tại Đề án “Cơ cấu lại TTCK và thị trường bảo hiểm đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025” cùng dự thảo Chiến lược phát triển TTCK đến năm 2030. Theo đó, Việt Nam đặt mục tiêu nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi trước năm 2025.

TTCK Việt Nam hiện đang được 02 tổ chức xếp hạng thị trường là MSCI và FTSE Russell xếp vào Nhóm 3 - Thị trường cận biên. Riêng FTSE Russell đưa Việt Nam vào danh sách nhóm chờ nâng hạng lên Nhóm 2 - Thị trường mới nổi.

Tại kỳ đánh giá vào tháng 9/2023, FTSE Russel tiếp tục giữ Việt Nam trong danh sách theo dõi nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging market). Mặc dù đánh giá tiến độ thực hiện nâng hạng còn chậm, FTSE Russell cũng ghi nhận việc tái khẳng định cam kết của các lãnh đạo cấp cao của các cơ quan quản lý thị trường vốn Việt Nam trong công tác nâng hạng thị trường. Bên cạnh đó, UBCKNN đã cho thấy nỗ lực của mình trong việc tìm kiếm các giải pháp dài hạn và giải pháp trước mắt có thể triển khai để gỡ bỏ yêu cầu ký quỹ trước giao dịch.

Theo Bộ Tài chính, để đáp ứng các tiêu chí nâng hạng TTCK từ Nhóm 3 (thị trường cận biên) lên Nhóm 2 (thị trường mới nổi), qua trao đổi với hai tổ chức xếp hạng MSCI và FTSE cùng với tư vấn của Ngân hàng Thế giới, có 12 nhóm vấn đề cần cải thiện đối với TTCK Việt Nam. Trong đó, các vướng mắc về chính sách và thực tiễn cần tập trung tháo gỡ, gồm:

Thứ nhất, về yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (prefunding), Bộ Tài chính (UBCKNN) sẽ chủ trì, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và các bộ ngành, đơn vị liên quan rà soát tổng thể các văn bản pháp luật về chứng khoán như Luật Chứng khoán 2019, Nghị định số 155/2020/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn để trình các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung các quy định có liên quan, sớm đưa hệ thống bù trừ thanh toán theo mô hình CCP vào hoạt động.

Thứ hai, về giới hạn sở hữu nước ngoài, Bộ Tài chính (UBCKNN) đã đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư công bố đầy đủ tỉ lệ sở hữu nước ngoài tối đa của các ngành nghề kinh doanh có điều kiện, hạn chế tiếp cận; thực hiện cập nhật thường xuyên trên trang thông tin điện tử của Bộ bằng song ngữ tiếng Việt và tiếng Anh để tạo thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài có thể dễ dàng tiếp cận, tìm hiểu; nghiên cứu giảm bớt số lượng ngành nghề không nhất thiết hạn chế tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài theo danh mục ngành nghề chưa được tiếp cận thị trường và tiếp cận thị trường có điều kiện tại Luật Đầu tư và Nghị định 31/2021/NĐ-CP.

Bộ Tài chính (UBCKNN) rà soát, sửa đổi các quy định về công bố thông tin của các công ty đại chúng theo hướng yêu cầu các công ty niêm yết quy mô lớn (dự kiến là các công ty niêm yết trong rổ chỉ số VN100) bắt buộc thực hiện công bố thông tin bằng tiếng Việt và tiếng Anh, đồng thời triển khai thực hiện thông báo tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa tại tất cả các công ty đại chúng để nhà đầu tư nước ngoài thuận lợi trong việc nắm thông tin về khả năng tham gia của nhà đầu tư nước ngoài tại các doanh nghiệp.

Theo các chuyên gia, việc nâng hạng thị trường không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của cơ quan quản lý ở bất kỳ TTCK nào trên thế giới, bởi vì việc đánh giá, phân loại và xếp hạng thị trường của các tổ chức xếp hạng như MSCI, hay FTSE đều phải tuân theo các nguyên tắc, quy trình và tiêu chí đánh giá của các tổ chức này.

Ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, Bộ Tài chính không phải là cơ quan duy nhất có thể quyết định tiến trình nâng hạng thị trường, mà cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành liên quan là Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước.

Đánh giá về triển vọng nâng hạng thị trường theo mục tiêu đề ra, ông Nguyễn Việt Quang - Giám đốc kinh doanh Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam cho rằng, mục tiêu về đích trước năm 2025 là khả thi. 

Theo ông Nguyễn Việt Quang, thời gian vừa qua, cơ quan quản lý đã nỗ lực thúc đẩy, rút ngắn lộ trình được nâng hạng của TTCK Việt Nam. Về khuôn khổ pháp lý, Luật Chứng khoán 2019, Luật Đầu tư 2020, Luật Doanh nghiệp 2020 và các văn bản hướng dẫn đã từng bước đáp ứng các tiêu chí về nâng hạng thị trường.

TTCK Việt Nam cũng ngày càng minh bạch và lành mạnh hơn khi nhiều sai phạm bị xử lý nghiêm. Nhiều doanh nghiệp đã chủ động công bố thông tin bằng tiếng Anh, riêng nhóm VN30 đã có 100% doanh nghiệp công bố thông tin bằng tiếng Anh.

Với việc trong tháng 11, hệ thống KRX được tiến hành kiểm thử lần cuối và đa phần các công ty chứng khoán dã đáp ứng được các kịch bản kiểm thử thì khả năng đưa hệ thống KRX vào vận hành trong cuối năm nay là rất cao.

Bên cạnh đó, nhiều vấn đề mới hỗ trợ cho nâng hạng cũng đã được quy định rõ ràng hơn trong Nghị định số 155/2020/NĐ-CP và Thông tư số 96/2020/TT-BTC. Sắp tới, UBCKNN sẽ tiếp tục đề xuất sửa đổi các văn bản pháp lý liên quan để đảm bảo TTCK minh bạch, công khai, bền vững, hỗ trợ cho tiến trình nâng hạng.