Đây là đề xuất của các chuyên gia tại Hội thảo chuyên đề Nâng cao năng suất trong bối cảnh công nghiệp hoá trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam năm 2018, diễn ra sáng 11/1.

Ông Ngô Văn Tuấn, Phó trưởng Ban Kinh tế trung ương, cho biết, từ khi đổi mới, mở của, tốc độ tăng trưởng đi theo xu hướng giảm dần. Cụ thể, giai đoạn 2001-2005, tăng trưởng kinh tế trung bình đạt 7,51%, đến 2006 -2010 tốc độ giảm 7,02%, 2011-2015 tốc độ chỉ còn 5,67%. 

Ông Tuấn nhấn mạnh, năng suất lao động rõ ràng có vấn đề, căn cứ vào con số thống kê thấy rất buồn. Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, năng suất lao động của Việt Nam năm 2016 “chỉ bằng 7% của Singapore, 17,6% của Malaysia và 36,5% của Thái Lan. Mỗi lao động của Việt Nam chỉ có năng suất bằng 42,3% của Indonesia, 56,7% của Philippines và đặc biệt là chỉ bằng 87,4% năng suất lao động của Lào. Điều đáng lo hơn cả là chênh lệch về năng suất lao động giữa Việt Nam với các nước vẫn tiếp tục gia tăng”.

Điều đáng nói nữa là thách thức về năng suất lao động của Việt Nam được đặt lên trên các thách thức khác như môi trường, giảm nghèo và phúc lợi xã hội, và huy động vốn cho phát triển. 

Chính vì vậy, ông Umeda Kunio, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam, khuyến nghị, để tránh bẫy thu nhập trung bình, phát triển kinh tế bền vững, Việt Nam cần thiết lập mô hình phát triển kinh tế mới. Theo đó, Việt Nam cần khởi động chiến dịch mang tính toàn quốc để nâng cao nhận thức, tăng năng suất là yếu tố chính tăng sức cạnh tranh kinh tế Việt Nam đi kèm hành động cụ thể. 

Quan trọng hơn, ông Umeda Kunio cho rằng, Việt Nam cần tăng cường không chỉ năng suất của công ty tư nhân mà còn năng suất của chính Chính phủ. Thông qua đó, hỗ trợ khu vực tư nhân. Làm thế nào để có thể phối hợp nhịp nhàng thủ tục hành chính, cải cách doanh nghiệp quốc doanh rất quan trọng tới tương lai của đất nước.

GS. Trần Văn Thọ, thành viên Tổ tư vấn Kinh tế của Chính phủ, Đại học Waseda, Tokyo, cho rằng Việt Nam có thể phát triển tốc độ cao, vượt qua bẫy thu nhập trung bình dễ dàng nếu có chiến lược tận dụng tiềm năng đang có và lợi thế nước đi sau.

Dư địa để tăng năng suất là chuyển dịch lao động từ nông sang công nghiệp, từ khu vực cá thể sang hình thức tổ chức doanh nghiệp hiện đại, từ tăng quy mô doanh nghiệp đang quá nhỏ hiện nay. Đồng thời, khuyến khích du nhập công nghệ, kết hợp với phát triển thị trường vốn sẽ thúc đẩy đầu tư theo hướng cách tân công nghệ, tăng năng suất.